دانلود رایگان سوالات آزمون استخدامی شایستگی آشنایی با برنامه ریزی و فرآیند تولید بخش خصوصی
سوالات شایستگی آشنایی با برنامه ریزی و فرآیند تولید بخش خصوصی
شایستگی آشنایی با برنامه ریزی و فرآیند تولید
اگر یک کسب‌وکار تولیدی هستید، برای اطمینان از در دسترس بودن مواد و منابع مورد نیاز تولید نیاز به برنامه ریزی تولید دارید. در واژه‌نامه کسب‌کار، برنامه تولید این‌طور تعریف شده است: «مدیریت فرایندها در یک کسب‌وکار تولیدی به‌گونه‌ای که تمام منابع درگیر در عملیات تولید مانند کارکنان، مواد اولیه، دستگاه‌ها و... در هر زمان، آماده تولید محصول نهایی باشند». از زمان معرفی و ورود کامپیوترها به صنایع، راهکار تولید در قالب سیستم‌های نرم‌افزاری به صنایع مختلف معرفی شده‌اند. امری که باعث شفاف‌تر و چابک‌تر شدن فرایندهای برنامه ریزی و مدیریت تولید شده است.
برنامه ریزی تولید چارچوب فعالیت‌های تولیدی کسب‌وکار شما را تعیین می‌کند. این مفهوم مجموعه فعالیت‌هایی که باید برای رسیدن به یک هدف انجام شود را دقیق و شفاف می‌کند. به این ترتیب تمام منابع تولید، به‌خصوص عامل انسانی، دقیقا می‌داند که چه کاری را کِی، چگونه، کجا و چرا باید انجام دهد.
برنامه تولید به شما کمک می‌کند تا: زمان تولید را به کم‌ترین مقدار برسانید، هزینه بهبود جریان‌های کاری را بکاهید، از زمان انتظار بین دو عملیات تولید کم کنید و اثربخشی فرایندهای انبار، دستگاه‌ها و در نهایت کارخانه را بهتر کنید.
برای رسیدن به این مهم، استراتژی کسب‌وکار و برنامه تولید شما باید در یک راستا قرار گیرند. در واقع برنامه ریزی‌های بلندمدت شما برای سازمان باید از تعریف و پای‌بندی به برنامه تولید حمایت کند. این برنامه باید بخش‌های مختلف سازمان مثل مالی، بازاریابی و تدارکارت را با واحد تولید هم‌راستا کند. به این ترتیب برنامه ریزی تولید در کسب‌وکار تقویت می‌شود.
گام‌های مدیریت برنامه ریزی تولید
برای مدیریت تولید و فرایندهای اصلی و فرعی آن، پنج گام اصلی وجود دارد. این گام‌ها را در ادامه بررسی می‌کنیم:
گام اول: پیش‌بینی تقاضای محصول
با پیش‌بینی مقدار تقاضای محصول متوجه خواهید شد که در یک دوره زمانی چه تعداد محصول باید تولید کنید. مدیریت برنامه ریزی تولید با پیش‌بینی تقاضا به شما کمک می‌کند تا در کنار تولید سفارش‌های موجود، مقدار حدودی سفارش‌های اضافه‌ای که ممکن است داشته باشید را نیز بدانید.
روش‌های مختلفی برای پیش‌بینی تقاضا وجود دارد. شاید رایج‌ترین آن استفاده از داده‌های قبلی برای پیش‌بینی شرایط آینده باشد. این روش به این شکل کار می‌کند: سابقه سفارش‌های یک مشتری را از یک تاریخ خاص تا امروز تهیه و بر اساس روند سفارش‌های او، افزایشی، کاهشی یا بدون تغییر، سفارش‌های آینده او را پیش‌بینی کنید.
درست است که این روش، روشی رایج است. اما ترکیب آن با روش‌های دیگر می‌تواند پیش‌بینی بهتری به شما بدهد. مثلا در پیش‌بینی‌های برنامه ریزی تولید باید روزهای خاص تقویم را در نظر بگیرید. ممکن است کالایی تولید کنید که در روزهایی خاص تقاضای بیش‌تری دارد و در برخی روزها اصلا بازار ندارد. با شنیدن نیازهای بازار، می‌توانید پیش‌بینی تولید را هم دقیق‌تر و هم شفاف‌تر انجام دهید.
گام دوم: مشخص کردن روش‌های بالقوه تولید
برای برنامه ریزی تولید هر محصولی، روش‌های مدیریت موجودی، مواد اولیه و حتی تولید متفاوتی وجود دارد. تفاوت صرفا در تعداد روش‌هاست. فرض کنید می‌خواهید ۱۰۰تا پیراهن تولید کنید. برای تولید آن‌ها به کارگر، ماشین و مواد اولیه نیاز دارید. تا این‌جا همه‌چیز مشخص است. اما ترکیب این‌ها باهم و استفاده از روش‌های مختلف برای تولید است که شما را از دیگر تولیدکنندگان متمایز می‌کند.
روش تولید و استفاده از ترکیب‌های مختلف منابع تولید، تاثیر مستقیمی رو هزینه و زمان تولید شما دارد. بهتر است پیش از شروع عملیات تولید، انواع ترکیب‌ها و روش‌ها را روی کاغذ بیازمایید و بهترین را انتخاب کنید. البته همیشه یک پلن B هم داشته باشید. در ادامه، این فرایند را بررسی می‌کنیم:
اول: تمام مرحله‌های برنامه ریزی تولید را انجام دهید
در این مرحله باید حواستان به وظیفه‌ها و فرایندهایی که وابسته یا مستقل‌اند باشد. در شکل زیر نمونه‌ای فلوچارت فرایندهای سازمان را می‌بینید. هر جعبه در این شکل بیان‌گر یک وظیفه در فرایند تولید است. نقشه فرایندهای تولید در هر سازمان متفاوت و منحصربه‌فرد است. زمانی‌که در حال ترسیم برنامه ریزی تولید هستید همواره باید به فکر بهتر کردن فرایندها و از بین بردن گلوگاه‌ها باشید.
دوم: منابع و وظیفه‌های مورد نیاز در فرایند تولید را مشخص کنید
بعد از مشخص کردن ریختن برنامه تولید و نقشه فرایندها، حال زمان آن است تا ترکیب منابع مورد نیاز برای پیشبرد فرایندهای تولید مشخص شود. منابع مواد زیر است:
* منابع انسانی: تعداد مورد نیاز نفراتی که در فاز تولید نیاز دارید را باید مشخص کنید. در برنامه ریزی تولید باید به در دسترس بودن‌شان در شیفت‌های خاص، هزینه استفاده از آن‌ها و بهینه‌سازی زمان حضورشان در عملیات تولید توجه داشته باشید.
* دستگاه‌ها: ماشین‌آلات مورد نیاز تولید را مشخص از کارکرد سالم آن‌ها مطمئن شوید. دستگاه‌هایی که قرار است در تولید از آن‌ها استفاده شود باید سالم باشند و عملکرد صحیحی داشته باشند.
* مواد اولیه: ابتدا لیست مواد اولیه مورد نیاز (BOM) محصول را آماده کنید و سپس به‌سراغ نحوه تهیه آن‌ها بروید. در این قسمت از برنامه تولید باید تامین‌کنندگان قابل اطمینان که مواد درجه یک را در زمانی کوتاه به دست شما می‌رسانند را انتخاب کنید و خریدتان را انجام دهید.
* موجودی: داشتن یک سیستم کنترل موجودی موثر در برنامه ریزی تولیدتان به شما کمک می‌کند همیشه کالاها را در آستانه بدون ضرر نگه دارید. چه محصولات را بیش از آستانه هشدار انبار کنید چه پایین‌تر از آن، در هر صورت ضرر می‌کنید. حجم زیاد، نیاز به پرداخت هزینه نگهداری بالا دارد. حجم کم هم باعث می‌شود در صورت افزایش ناگهانی تقاضا، با کمبود مواجه شوید. شاید بتوان گفت مهم‌ترین بخش مدیریت اثربخش کسب‌وکار تولیدی به مدیریت اثربخش موجودی برمی‌گردد.
گام سوم: انتخاب روش موثر تولید
بعد از این‌که برنامه ریزی تولید را با توجه به گزینه‌های موجود و منابع در دسترس تنظیم کردید، وقت آن است که مناسب‌ترین روش تولید را برگزینید. زمان و هزینه هر روش را کنار هم بگذارید و مقایسه کنید. سپس با توجه به ظرفیت تولید، منابع در دسترس و میزان تقاضا، یک روش را برای تولید انتخاب کنید.
برنامه تولیدی که انتحاب می‌کنید باید تمام واحدهای سازمان به‌اشتراک گذاشته شود. بخش‌هایی که معمولا بیش‌تر درگیر عملیات تولید هستند از این قرارند: واحد منابع انسانی، خریدو تدارکات، مالی و حسابداری و بازاریابی. البته هر کسب‌وکاری ممکن است به فراخور نیازهای خاصش، واحدهای خاصی داشته باشد که در عملیات تولید به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم درگیر است. مهم این است که همه آن‌ها از چند و چون کار باخبر باشند.
گام چهارم: نظارت و پایش
بعد از اجرای برنامه تولید، نوبت به پایش و کنترل آن می‌رسد. کنترل تعریف سادهای دارد: مقایسه آن‌چه اتفاق افتاده با آن‌چه باید اتفاق بیفتد. داشتن یک سیستم کنترل مناسب به شما کمک می‌کند از بروز خطاها جلوگیری یا در کم‌ترین زمان آن‌ها را شناسایی و رفع کنید.
گام پنجم: اصلاح
برای هرگونه اصلاح احتمالی‌ِ برنامه‌ای که تنظیم کرده‌اید آماده باشید. برنامه ریزی تولید باید منعطف باشد و بتواند با نیازهای مشتری و تقاضای بازار تغییر کند. ممکن است یک سفارش مهم ناگهان متوقف شود یا تقاضا به‌شکل تصاعدی بالا رود و نیاز به تولید از مثلا ۱۰۰ به ۵۰۰ برسد. همچنین باید برای اتفاق‌های غیرمترقبه هم آماده باشید، خرابی ناگهانی ماشین‌ها، بیماری کارکنان و... هم باید در برنامه تولید گنجانده شود.
برنامه ریزی تولید چیست؟
برنامه ریزی تولید تعرییف سادهای دارد: فرایند تصمیم‌گیری درباره چگونگی مصرف منابع سازمان برای علمیات تولید در آینده. برنامه تولید می‌گوید که برای تولید محصول با کم‌ترین هزینه باید چه مقداری از مواد در چه زمانی و توسط کدام دستگاه‌ها استفاده شود. همچنین از برنامه ریزی تولید برای پیش‌بینی مقدار تولید محصولات از نظر کمی استفاده می‌شود.
برنامه ریزی تولید از زیرشاخه‌های رشته مهندسی صنایع است. هدف آن هم مدل‌سازی و ارایه برنامه تولید برای کارخانه‌ها براساس محدودیت‌های موجود (تقاضا، انبار، بودجه و...) است.
دانش‌جوها در این درس با سیستم‌های مدیریت تولید آشنا می‌شوند. آن‌ها با اهمیت تصمیم‌گیری و فرایندهای آن در سازمان آشنا شده و درباره نحوه تخصیص منابعی که سازمان برای تولید و در جریان نگه‌داشتن عملیات تولید نیاز دارد اطلاعاتی کسب می‌کنند. همچنین با مدیریت هزینه‌های تولید هم آشنا می‌شوند و به‌طورکلی با اصول مدیریت برنامه ریزی تولید آشنا می‌شوند.
مدیریت برنامه ریزی تولید خیلی ساده می‌گوید که چگونه هزینه‌ها را با توجه به نیازهای هر دوره تولید پایین نگه داریم.
برای تولید محصولات، می‌توان از روش‌های مختلفی استفاده کرد. روش‌هایی مثل: تولید تک محصولی، تولید دسته‌ای، تولید انبوه، تولید پیسوته و... . نکته جالب این‌که هرکدام از این روش‌ها شیوه برنامه ریزی مخصوص به خودشان را دارند که هر سازمان باید برنامه تولید خود را با روش تولیدش هماهنگ کند.
برنامه ریزی تولید می‌تواند با کنترل تولید یا برنامه ریزی منابع سازمانی ترکیب شود. برنامه ریزی تولید را می‌توان به نوعی پیش‌بینی تولیدپ هم دانست. چراکه برای برآوردن تقاضا در دوره‌های بعدی هم برنامه ریزی می‌کند. این امر موجب تسهیل در برنامه ریزی مواد مورد نیاز تولید می‌شود و نتیجه خوبی برای سازمان دارد: تولید بهینه و کارآمد.
برنامه تولید معمولا به‌صورت دوره‌ای انجام می‌شود. این دوره خاص را افق برنامه ریزی می‌گوییم. افق برنامه ریزی معمولا از ۳ماه تا ۲سال است و کوچک‌ترین واحد زمانی آن، ۱هفته است. در ادامه به سراغ اصطلاحات برنامه ریزی تولید می‌رویم.
اصطلاحات برنامه ریزی تولید
مانند هر فرایندی در تولید، برنامه ریزی هم اصطلاحات مربوط به خودش را دارد. در ادامه آن‌ها را باهم می‌خوانیم:
پریود برنامه ریزی تولید: کوچک‌ترین واحد برنامه ریزی، معمولا یک هفته در نظر گرفته می‌شود؛
افق برنامه ریزی تولید: مجموعه‌ای از پریودها هستند که کل زمان برنامه ریزی را تشکیل می دهند؛
تصمیم‌گیری: انتخاب یک راه از میان راه های مختلف؛
مدل‌های برنامه ریزی تولید
برنامه ریزی تولید مدل‌های مختلفی دارد، همان‌طورکه تولید مدل‌های متنوعی دارد. برنامه ریزی تولید دو مدل اصلی دارد:
مدل برنامه ریزی تولید ایستا (قطعی)؛
مدل برنامه ریزی تولید پویا (داینامیک).
دانلود سوالات شایستگی آشنایی با برنامه ریزی و فرآیند تولید بخش خصوصی
